Sambale 101-B as in Balong Movilla

Noong Pebrero, dahil iyan ay buwan ng mga puso, mangyaring sagutin natin ang katanungang ni Atty Pitong -- Ang PUSO ba ay lalaking pusa?

Kung sa kadahilanang ang puso ay lalaking pusa, tiyak akong mahigit sa siyam na buhay mayroon ang ating email group. Baka naman gender sensitive po kayo? Sa ngayon pa lamang ay hinihingan ko na kayo ng paumanhin que puso o pusa man yan. Subalit sa Palauig “puha” ang tawag sa pusa at “puho” naman ang puso. Naalala ko tuloy tuwing sumasakay ako ng LRT at napapadaan sa R. Papa Station. Ang lagi kong tanong ay – “Kaano-ano kaya ni Angel Arfapo na taga Guisguis si R. Papa?" Isa pang katanungan – “Kaano-ano kaya ni Barak Obama ang mga Miraflor sa Sta Cruz?”

Did you know that:

1. Ang dialect sa Bolinao, Pangasinan ay kapareho at base din sa Sambale natin. Mangyari, noong unang panahon ayon kay Atty Pitong, ang territory ng Zambales includes the first district of Pangasinan tulad ng Infanta, Bolinao, Agno, Republik of Anda, at iba pa – at ang Sta Cruz ay nasa gitna ng Zambales at karapat-dapat na tanghalin na kapitolyo. Kung papaano nangyari at nawala ang first district ng Pangasinan sa teritoryo ng Zambales – ay atin pa etong ire-research.

2. Ang Sambale ng Candelaria, Masinloc at Palauig ay hindi Sambale kundi Hambale dahil wala silang letrang “S”. Kaya ang totoong Sambale ay ang Sambale natin sa Sta Cruz.

3. Ang araw ng palengke sa Sta Cruz ay Martes, Huwebes at Simba. Sa Candelaria naman, ang araw ng palengke ay Miyerkoles, Biyernes at Lunes. Ang kadahilanan nyan ay namamalengke muna ang mga taga-Candelaria sa Sta Cruz, then nire-repack nila para ibenta naman sa susunod na araw sa kanilang palengke. This info is courtesy of Gemo Mantes, kuya ni klasm8 Bada.

4. Anong paninda na binibili ng mga taga Sta Cruz sa Candelaria? Sirit? Isdang lagoy-lagoy.

Eto ang mga halimbawa ng translation ng Sambale to Hambale. Ang “pagong” (which is “turtle” in English; but “tartol” sa Infanta) ay “kurulong” sa Hambale; ang “pasorsor” ay “dinarani”; ang “kalabasa” ay “kalabaha”; ang “mais” ay “ma-eh”; ang gulay na “loco” (“gabi” sa Tagalog) ay “aba” sa Hambale; ang “ibot” (as in year of the rat) ay “bolaki”; ang gamot na “Vicks” vapo rub ay “Vick” sa Hambale (singular po sila); ang “santol” ay “katol” sa Hambale (pero hindi ito Lion or Tiger katol na binibili natin sa Tan Tiong Store o kayak ay Ongteco).